Maltanın Başkenti Valetta: Avrupa’nın En Küçük Başkenti

Maltanın başkenti Valetta (Valletta), zengin tarihi, kültürel gelenekleri ve pitoresk manzaralarıyla gezginleri cezbetmektedir. Valetta’yı keşfetmek, her arnavut kaldırımının anlatacak bir hikayesi olduğu zaman içinde bir yolculuğa çıkmaya benzer. Bu kapsamlı rehberde Valetta’yı Akdeniz’in kalbinde bir mücevher haline getiren mutlaka görülmesi gereken yerleri, canlı gelenekleri, tarihi hazineleri ve mutlaka yapılması gereken aktiviteleri inceliyoruz.

Tarihte çok önemli bir an olan Büyük Malta Kuşatması, 1565’te gerçekleşmiştir ve Malta halkının zorlu Osmanlı İmparatorluğu’na karşı savunması Malta’nın kaderini şekillendirdi. Çoğu tarih kitabında farklı tarihlerden dolayı yer almayan bir bilgiyi paylaşarak başlayalım Valetta’nın tarihine;

Osmanlı Yayılımı

16. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme dönemine tanık oldu. Akdeniz ve Ege’de büyük bir güce sahip olan Osmanlı ordusu bu yüzyılda genişlemeye ve büyümeye devam etti. 1309 yılından beri adada hüküm süren Hospitalier Şövalyeleri, 1444 deki Mısır Sultanı ataklarına ve II. Mehmed’in 1480’deki ataklarına karşı koyup ayakta kaldılar. Son olarak Rodos Kanuni Sultan Süleyman’ın 29 Aralık 1522’deki saldırılarına karşı şövalyeler savaşı kaybetti ve kalan birkaç şövalyeye Sicilya Krallığı’nda istirahat etmelerine izin verildi. Şövalyeler daha sonra onların operasyon merkezi Malta‘ya hareket edeceklerdi.

Aziz John Şövalyeleri

Rodos’tan ayrılıp, önce Sicilya’ya daha sonrada Malta’ya geçen şövalyeler burada St. John Şövalyeleri oalrak anılmaya başladı. St. John Şövalyeleri, genişleyen ve büyüyen Osmanlı tehdidine karşı bir siper görevi görüyordu. Avrupa’nın dört bir yanından gelen deneyimli savaşçılardan oluşan bu grup, Büyük Üstat Jean de Valette tarafından yönetiliyordu.

Mayıs 1565’te Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri, müthiş bir filo ve onbinlerce kişilik bir orduyla Malta’ya çıktı. Karşılarında ise Hospitalier Şövalyelerinin devamı olan St. John Şövalyeleri Malta’yı savunuyordu. Malta, o yüzyılda Akdeniz’in kalbinde stratejik bir konuma sahip olan Malta, önemli ticaret yollarının kontrolü için yarışan hem Hıristiyan hem de İslami güçler için bir odak noktası haline geldi.

18 Mayıs 1565 Cuma günü şafak vakti, Osmanlı filosu Malta’ya ulaştı. Malta Kuşatması, 11 Eylül 1565’e kadar devam etti. 11 Eylül’de Kızılahmedli Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu kuşatmayı kaldırmaya karar verdi. Malta Kuşatmasının kaldırılmasındaki asıl sebepler bu zamana kadar yapılan saldırılardan bir sonuç elde edilememesi, hastalıktan ve kıtlıktan yıpranan ordu, kış mevsiminin yaklaşması ve Sicliya’dan beklenen askeri yardımın geldiğine inanılmasıydı.

Tarih kayıtlarında 1565 yılı Valetta için çok önemli bir an olarak duruyor. Büyük Kuşatma, ünlü askeri mimar Francesco Laparelli tarafından tasarlanan stratejik bir kale olarak çatışmanın küllerinden ortaya çıkan Valetta’nın doğuşuna işaret ediyordu. Osmanlı İmparatorluğu’na karşı zorlu bir kale olarak konumlanan Valetta’nın başlangıcı, St. John Şövalyelerine dayanır. Büyük Kuşatmanın hemen ardından, bu bölgede bir şehir kurulmasına karar verilir ve şehre Grand Master’ın isminin verilmesine karar verilir.

St. John’s Co-Cathedral

Valetta’nın mimari hüneri Barok dönemde doruğa ulaştı ve şehir manzarasında silinmez izler bıraktı. Gerolamo Cassar tarafından tasarlanan Barok bir başyapıt olan St. John’s Ortak Katedrali, Valetta’nın sanatsal ihtişamının bir kanıtı olarak duruyor. Ünlü sanatçıların karmaşık oymaları ve başyapıtlarıyla süslenmiş süslü iç mekanları, şehrin sanatsal mükemmelliğe olan bağlılığını yansıtıyor.

Katedral, Caravaggio’nun “The Beheading of Saint John the Baptist” ve “Saint Jerome Writing” adlı iki başyapıtına ev sahipliği yapıyor. Sanat meraklıları, bu zamansız eserlerde tasvir edilen yoğun duygular ve canlı gerçekçilik karşısında kendilerini büyülenmiş bulacaklar.

Grand Master’s Palace

Görkemli bir yapı olan Grand Master’s Palace – Büyük Üstat Sarayı, Valetta’nın mimari zenginliğini daha da sergiliyor. Başlangıçta St. John Tarikatı’nın Büyük Üstadı’nın koltuğu olan bu saray, Maniyerist ve Barok unsurların uyumlu bir karışımına sahiptir. Günümüzde şehrin tarihi mirasını koruyarak Malta Devlet Başkanı’nın resmi ikametgahı olarak hizmet vermektedir.

Sarayın içindeki Büyük Cephanelik, farklı çağlara ait geniş bir silah, zırh ve eser koleksiyonu sergiliyor. Tarih meraklıları, askeri teknolojinin ve işçiliğin sergilenen evrimini takdir edeceklerdir.

Upper Barrakka Gardens

Şehrin en yüksek noktasında yer alan Upper Barrakka Gardens, Büyük Liman ve Üç Şehrin (3 cites) panoramik manzarasını sunmakta. Başlangıçta St. John Şövalyeleri için özel bir bahçe olan Upper Barrakka Gardens, artık bir kamusal alan olarak hizmet vermekte, şehrin tarihi mirasını korurken, ziyaretçilere huzurlu bir sığınak sunmaktadır.

Marsamxett Harbour

Valletta ve Sliema arasında yer alan doğal bir liman olan Marsamxett Limanı, keyifli bir yürüyüş için pitoresk bir ortam sunmaktadır. Sahil kenarındaki kafe ve restoranlar manzaranın tadını çıkarmak için mükemmel noktalar sunuyor. Liman, Malta’nın denizcilik tarihinde de çok önemli bir rol oynamıştır.

Fort St. Elmo

Sciberras Yarımadası’nın ucunda yer alan St. Elmo Kalesi, yüzyıllar boyunca Büyük Liman’ın girişini korumuştur. Stratejik konumundan dolayı, tarihi çatışmalarda çok önemli bir rol oynamıştır. Bugün kale, Malta’nın savaş zamanı deneyimlerini anlatan sergilerin yer aldığı Ulusal Savaş Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor. Müze, Malta halkının II. Dünya Savaşı sırasındaki yaşadıklarına dair bilgiler sunuyor.

Maltanın başkenti Valetta’da gezilecek yerler tabiki bu kadar ile sınırlı değil. Valetta hakkında tüm detayları Valetta Gezilecek Yerler yazımızda bulabilirsiniz.